Гаднаа сүрэг тэмээдтэй, хархад хот хүрээ нь цэвэр тохилог, аргалын отаа алсаас үнэртж, ойртоод очихд ажилч хөдөлмөрч малчин айл ын эгэл дотно дүрээр холиос угтсан айл бол эвэнк хушууны“алтан бэхлэг”ардын урлагын бүлхэм ы дуучин Саруулы байлаа.Тэднийх эвэнк хушууны шинэхэн баруун сумны холбоо гацаанд байдаг.Арды дууг сайнхнчү дуулдаг, олон тэмээтэй, хашир туршлагатай шилдэг малчин Саруул маань буриад бүсгүйчүүдлэ байдаг эгэл дотнуухан араншинтай нэгэн.
1967 онд Эвэнк хошууны Шинэхэн зүүн сумны Мөнгөнцлуу гацаанд хөгдүүд халын Хулантэн Ламжавын гуравдугаар охин нь болж заяасан тэрээр аав ээжээсээ ах дүү толгуул.Аав нь эрт нас барсан болохоор сургуули соёл ын мөрөөр явах завшаан олдассан үгэй,
— 1984 онд аав маань нас барж миний абага эгч намий Эвэнк хошууны Шинэхэн баруун сумнн Холбоо гацаанд тусж аваачсан, тэр өвөл нь би Холбоо гацаанд өвөлжөөд 1985 онд Мөнгөнцлуу гацаан -даа харьж гэрээ нүүлгэж авчирсанэс хойш Холбоо гацаанд өдгөө хүртэл сууж байна.1987 онд Далайравданы Догуржав гэх хүмүүнтэй айл гэр болж амьдраад бид хоёроос оонын хоёр эвэр шиг ижилхэн заяасан хоёр охинтой.Дэр хоёр маань бас багаасаа дуу урлагд дуртай, Буриад ард ы дуугаа дуулж үссэн.Од хоёулаа айл гэр болж хөөдөөгөө малаа малжиж амьдарч байна .Залуухан байхад амьдрал хүчиртэй байсан болохоор дуу урлаг гэх хүсэл мөрөөдөлтэй явж чадаагүй.Харин хурим найрт бол хааяа дуулдаг байсан шүү гэх Саруул хэрвээ урлагын замаар явсан бол од нэртай сайн дуучин байх нь лавтай.
“2006 онд нөхөр бид хоёр гунжин үнээгээр нэг гунжин ингэ сольж аваад тэмээтэй болсон, тэр ингэ маань үсээд од болохоод хори гаруй тэмээ болсон.Нөхөр маань тэмээ оролдох дуртай .гач ингэ маань үсэж үржээд бид хоёрд олон жол жаргал авчирсэн юм.Би жил болгон ингээ саана, ингэны сүү олон төрөлын өвчинд тустай болохоор гадна тоднөх хүмүүс сурж хайх нь зөндөө.Бид ингэны сүү борлуулаад амьдралынхаа бөх зүйл худалдан авна.Тэгээд ганч ингэ маань нэг айлын амьдрали өөд татаад явж байна гэхээр их сонирхолтой байгаа биз ?өвгөдын ярьдаг малы буян гэгч нь энэ байх өө !”гэсэн Саруул ингэны төл, сүү, ноосоосэс шим авч хоёр хүүхдээ өсгөж хүмүүжүүлэн айл гэр болгов.
— Тэмээд маань өвгөн бид хоёрт аж жаргал авчирч өгсөөр байна.Манын өвгөн тэмээ оролдох дуртай болохоор маны тэмээд өвгөнд минь яруу алдар авчирч өгч л байна.Өвгөн маань 2015 онд нэг тэмээнны уралдаанд оролчож ирээд:“хошуунд нэг дууний хөдөлгөөнтэй гэж эгч хэлж байна.Чи очоод оролчож үз”гэж хэлсэн.Тэгээд би оютэд хандуулсан тоглолтод оролчэж ирээд эхэлж дуу урлагын замаар алхсан гэж хэлж болно.Тэгээд түүны дараагаар вьцдар дамжин үе зэргийнхээ хүмүүстэй дуулахуйн талын мэргэжлээ солилцхын дагуу хааяа дууний уралдаанд орчодг.Тэгж явсаар байгаад“Алтан бэхлэг”ардын урлагын бүлхэм ы нэг гишүүн болжэ.
Тухайн жил гунжин үнээгээр сольсон ингэ нь тэдннэй амьдрали өөд тадсанар барахгүй, түүнээс үүсэж залуу насанда гарч чадаагүй урлагын тайзандаа алхаж гарах биелэгдээгүй хүсл ын тэрэглшүүлж Бээжин хүрч, цаашлаад олон улсын “Алтаргана”наадмаас алтан медаль туссан нь түүнэй гагц ингээс болж дээшилсэн амьдарлаааас өгсөн хүртээмж байлаа.Ийн хөө Саруул тэр ингэндээ дахин дахин талархдаг билээ.
—тухайн жилд авсан ингэ маань хорин нас хүрч эн жил бас ботголно.Би олон Улс ын“Алтаргана”наадамд д учхоод тэр ингээ сааж байсан.Малын буянаа түшиж, малаа чин үнэн сэтгэлээсээ хайрлах юум бол мал гэдэг амьтан ач тусаа харам үгүй өгдөг.Нөхөр бид хоёр чинь тэмээчин хүмүүс өө !удаан жил ын турш бид хоёр
тэмээны жан араншин ойлгож , тэмээтэйгээ нөхөрлөн, тэмээгээ хайрлан ашиг шимийг нь хөрдсөөр ирсэн шүү гэж тэмээнд хайртай тэр тэмээдээрээ дахин бахархлаа.
Түүны нөхөр нь тэмээгээ арчлан додомдож, сургаж , орон хот Хошуу зэргийн олон уралдаан оролсдог аажий.
“Тэмээтэй байх сайхан, тэмээ гэдэг чинь ухаантай амьтан, хүмүүнээс илүү ухаантай мэт сангдан ардын дууг ойлгож харчаараа хүмүүнтэй ойлголчдог.Тойг ын дуу дуулхадл нүдэндын нулимс хураад, хааяа дуслаад бууна гээч.Маны ингэ болгон өөр ын нэртэй.Маны хурдан тэмээд эл тэмээнны уралдаанд олон удаа тэргүүн байрын шан тусж байсан нь маны гэр бүлийн бахархал шүү дээ!”гэж Саруул гуай тэмээчин айл ын баархлаа бидэнтэй хуваалцлаа.
Тэмээны дэргэт дуулдагын очир билүү ?Саруул настаны дуу ер нь хүмүүсын зүрхэнд бууж , сэтгэлын галы ноцгоно.Дуугаа дуулахд ингэд нь ивлэж, саасан сүү ны хөөсөрнө.
— Ингээ сагадл байх болно.Дуугаа дуулад л байх болно .“Алтан бэхлэг”ын хамт олонтайга өтлөө насаа дуу урлагтай өнгөрүүлэх болно гэлээ
Тэмээчин айлын дуучин бүсгүйнын хүсэл мөрөөдөл цаанаа л нэг алсын хараатай.Бас тэгээд ингэнны сүү ханхалж, хүүмнын эрхэм үнэр цаанаасаа л тодхон.Эгэл дотно гэдэг нь …
Түүны дуу ард хангинан хоцорч, ингэны буйлаан алсын алсд доголдоно.Аргагүй л тэмээчин айлын дуучин бүсгүй юмсан гэж сэтгэлын гүнд хайр ивлэлээ …
х сурвалж: Хөлөнбуйрын өдрийн, Хөлөнбуйрын өдрийн сонин Содбилэг, Бүрэнбаяр, Насанцэцэг, Цэнгэл, Яргуй
DORNODMEDIA.MN